USD tăng, thị trường châu Á, EU và Anh rúng động vì cuộc chiến thuế quan của TT Trump

Đầu ngày 03/02/2025, cổ phiếu xe hơi toàn châu Âu sụt giảm trong lúc đồng đô la Mỹ tăng giá, sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ áp thuế quan cao vào các mặt hàng từ Liên hiệp châu Âu (EU).

Ông Trump nói “thuế quan” (tarrifs) với hàng EU bán vào Mỹ “sẽ được áp đặt nhanh chóng” nhưng coi Anh quốc “là nước có thể còn nói chuyện được” nên chưa “đánh Anh”, theo các báo buổi sáng ở London.

Ông nói “Anh có sai lạc” (out of line) trong thương mại với Mỹ nhưng EU thì “thật sự sai lạc” (really out of line) nên phải hứng chịu thuế quan “rất nhanh thôi”.

Mỹ và Canada đã “trả đũa nhau”

Các nhà bình luận cho rằng cuộc chiến thuế quan (tarrif war) đã bắt đầu, sau khi ông Trump đánh thuế hàng từ Canada, Mexico 25% và Trung Quốc 10%, có hiệu lực từ hôm nay 03/02.

Hôm qua, Canada đã tuyên bố trả đũa bằng thuế quan đánh vào hàng nhập khẩu từ Mỹ.

Thủ tướng sắp từ nhiệm Justin Trudeau nói Canada sẽ áp thuế nhập 25% với các khoản hàng hóa Mỹ bán sang nước ông, trị giá 155 tỷ đô la Canada (106 tỷ USD).

Nhiều kinh tế gia cho rằng việc các nước “đấu nhau bằng thuế quan” chỉ làm hàng hóa tăng giá, người tiêu dùng bị thiệt và lạm phát tăng nhanh.

Nhưng theo TT Trump và những người ủng hộ ông, thuế quan sẽ “đem lợi tức về cho ngân sách Mỹ” và thậm chí buộc các nước phải mở nhà máy, đem dây chuyền sản xuất sang Hoa Kỳ”.

Ông Trump cũng dọa sẽ còn “leo thang” nếu hai láng giềng “dám trả đũa” đợt thuế quan mới nhất của ông. Cùng lúc, ông nói sẵn sàng nói chuyện với lãnh đạo hai nước này để giải quyết vấn đề.

Trên thực tế, thương chiến với Trung Quốc đã khiến nhiều hãng xưởng châu Âu và châu Á chuyển cơ sở sang Canada và Mexico những năm qua. Nay thì họ phải tính đến chuyện chuyển sang Mỹ, nhưng nếu chi phí lao động ở Mỹ quá cao thì có khả năng công ty thua thiệt lớn, thậm chí phá sản.

Các mã cổ phiếu của Stellantis, chủ những hãng xe như Chrysler, Citroen, Fiat, Jeep và Peugeot giảm gần 6% trong phiên giao dịch đầu tuần.

Ngành xe hơi của Đức, nền kinh tế đầu tàu trong EU, bị “trúng đạn” nặng nhất. Cổ phiếu của VW giảm 5,7%, Mercedes 4,4% và BMW 4%.

Cổ phiếu của hãng rượu bia Diageo giảm 3% vì nguy cơ rủi ro với đồ uống có cồn tequila bán từ Mexico vào Mỹ.

Theo báo Anh, Financial Times, EU đã lên kế hoạch trả đũa Hoa Kỳ, với một số mặt hàng từ Mỹ có thể bị áp thuế nhập khẩu vào EU lên tới 50%.

Các thị trường châu Á cũng rung chuyển vì “cuộc chiến thuế quan đã bắt đầu”, theo nhà phân tích Alvin Tan, giám đốc phụ trách chiến lược tiền tệ của RBC Capital Markets, Singapore, theo trang SkyNews (03/02/2025).

Chỉ số Nikkei của Nhật giảm 2, 9% vào sáng thứ Hai, và cổ phiếu chứng khoáng Hong Kong, nơi nhiều công ty Trung Quốc niêm yết, giảm 1,1%.

Dù chưa bị Trump “nhắc tới”, cổ phiếu các ngân hàng Anh cũng giảm sáng đầu tuần khi thị trường chứng khoán London mở cửa, trong khi cổ phiếu của quỹ đầu tư Polar Capital giảm 4,5%, Scottish Mortgage Investment Trust giảm 3%.

Trump còn muốn gì ngoài thuế quan?

Hiện có các bình luận về cách ông Trump dùng thuế quan như sức ép lên chính trị các nước đồng minh, đối tác và thù địch, thậm chí để hạ bệ các chính phủ “không tuân thủ” chính sách của Mỹ.

Ví dụ, ông luôn nói “tôi rất yêu nhân dân Canada nhưng hoàn toàn không đồng ý với lãnh đạo của họ. Và chúng ta cần phải để điều gì đó xảy ra.”

Với Anh, tuy London hiện chưa “dính thuế quan” nhưng chính phủ của đảng Lao động cũng lo ngại về thái độ của giới cầm quyền Mỹ.

Dù Tổng thống Trump khen Thủ tướng Sir Kier Starmer nhưng phụ tá của ông ta, tỷ phú Elon Musk lại từng công khai đòi “hạ bệ, bỏ tù ông Starmer”.

Cho tới nay, Elon Musk, người được giao chức vụ quan trọng trong chính quyền Trump, chưa hề rút lại những lời lẽ công kích can thiệp vào tình hình nội bộ của Anh nói trên.

Cùng lúc, có ý kiến nói việc tung ra thuế quan chỉ là cách ông Trump “mặc cả” về chính sách với các nước mà ông cho là “lợi dụng Mỹ lâu nay”.