GS-TS Nguyễn Xuân Huấn: Người kết nối trí thức Việt Nam vươn tầm thế giới

Giáo sư – Tiến sĩ (GS-TS) Nguyễn Xuân Huấn là một trong những người có nhiều đóng góp trong việc khẳng định vị thế, đưa trí thức Việt Nam vươn tầm thế giới.

GS-TS Nguyễn Xuân Huấn tốt nghiệp đại học chuyên ngành Kỹ thuật Điện & Viễn thông, Đại học Bách Khoa Hà Nội và lấy bằng tiến sĩ về Kỹ thuật Điện, Đại học New South Wales, Úc. Hiện anh là GS-TS hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông, Trưởng nhóm nghiên cứu về Công nghệ 5G/6G và IoT tại Đại học Middlesex London, bên cạnh đó anh còn là Giám đốc trung tâm nghiên cứu Digital Twin tại London, Chủ tịch Hội Trí thức Việt Nam tại Anh và Ireland (VIS).

Nhân ngày đầu năm mới 2025, Viet News UK đã có buổi trò chuyện cùng GS-TS Nguyễn Xuân Huấn. Hãy cùng nghe anh chia sẻ về công việc cũng như cuộc sống.

Anh có thể giới thiệu một chút về hoạt động của hội Hội Trí thức Việt Nam tại Anh và Ireland (VIS-UK) đến quý độc giả của Viet News UK?

VIS-UK được thành lập vào tháng 12/2020 với sự hỗ trợ của Đại Sứ quán Việt Nam tại Anh và Ireland, được sự công nhận của Bộ Ngoại giao Việt Nam. Từ khoảng 40 thành viên ban đầu, tới nay, hội đã có hơn 160 thành viên đang là GS, PGS, Giảng viên, nghiên cứu sau tiến sĩ hoặc nghiên cứu sinh người Việt đến từ khoảng 70 trường ĐH ở Vương quốc Anh và Cộng hoà Ireland. Đây là nguồn chất xám dồi dào từ cộng đồng Việt Nam mình cho rất nhiều lĩnh vực từ tài chính, ngân hàng, công nghệ, luật, báo chí, môi trường đến giáo dục,…

Mục tiêu của chúng tôi là xây dựng một cộng đồng trí thức đoàn kết và vững mạnh ở Anh và Ireland, đồng thời đề cao việc truyền bá tri thức, người đi trước với nhiều kinh nghiệm sẽ chia sẻ với người đi sau, làm nền tảng cho những hoạt động ý nghĩa hướng về cộng đồng cũng như đất nước Việt Nam.

Năm 2022, VIS đã thực hiện Chương trình phát triển tài năng (MTD), ra mắt tại Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, nhằm hỗ trợ các tài năng trẻ Việt Nam, và hợp tác kết nối các nhà nghiên cứu của hai nước. Trong năm 2023, VIS-UK đẩy mạnh hơn nữa với nhiều đóng góp trong hợp tác đào tạo giữa Việt Nam và Anh thông qua thông qua chương trình cố vấn (mentoring) do Hội đồng Anh tài trợ, theo đó các giáo sư là thành viên VIS-UK đã trực tiếp hướng dẫn, cố vấn cho gần 100 giảng viên trẻ đến từ 50 trường đại học Việt Nam trong việc phát triển các kỹ năng như xuất bản các nghiên cứu, bài báo khoa học quốc tế; lập nhóm nghiên cứu; xây dựng các phòng thí nghiệm đạt chất lượng quốc tế, với rất nhiều kết quả và phản hồi tích cực từ các giảng viên trẻ Việt Nam…

Năm 2024, Hội đã có đóng góp vào việc xây dựng các chính sách chiến lược của Việt Nam, đồng thời tích cực tham gia thúc đẩy quan hệ song phương lên tầm cao mới, thu hút các dự án tài trợ của Chính phủ Anh trong lĩnh vực nghiên cứu, khoa học – công nghệ, đặc biệt có nhiều hợp tác giữa các nhà khoa học của Hội ở Anh và đối tác ở Việt Nam. Ngoài ra còn rất nhiều các hoạt động chia sẻ giúp đỡ khác Hội đã làm được, như gần đây (tháng 12/2024) trợ giúp tổ chức cho đoàn 20 cán bộ cao cấp liên Bộ (dẫn đầu bởi Bộ KHCN) sang thăm bốn trường đại học bên Anh để học hỏi về kinh nghiệm quản lý và đánh giá nghiên cứu Khoa học theo chương trình Research Exelence Framework của UK. Hay các hoạt động chia sẻ chủ đề khoa học và tri thức thường xuyên thông qua chương trình “VIS Coffee Talk” hàng tháng.

Là chủ tịch của VIS đồng thời có kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy, anh đánh giá thế nào về tiềm năng của lực lượng trí thức Việt Nam ở nước ngoài nói chung và ở Anh nói riêng?

VIS hội tụ nhiều giáo sư và phó giáo sư có vị thế và uy tín khoa học cao tại Anh và Ireland. Thông qua đó hội có cơ hội tham gia trao đổi và đối thoại với các lãnh đạo Nhà nước, Chính phủ và các bộ ngành của Việt Nam. Các trường đại học cũng như các tổ chức chính phủ ở Anh và Ireland bắt đầu thấy vai trò của Hội trong việc kết nối hợp tác về giáo dục, hợp tác nghiên cứu khoa học cũng như kết nối với các doanh nghiệp, công ty công nghệ Việt Nam. Từ đó phát triển nhiều dự án thiết thực giúp ích cho nước nhà, đặc biệt là cầu nối giúp tri thức trẻ Việt Nam có cơ hội vươn tầm quốc tế. Đó là cách chúng tôi lan toả cũng như khẳng định vị thế của trí thức Việt đến toàn thế giới.

Lực lượng trí thức Việt ở nước ngoài rất đông đảo, có vai trò và vị thế mạnh ở nhiều nước trên thế giới. Tôi tin rằng lực lượng này đã, đang và sẽ có những đóng góp to lớn trong nhiều lĩnh vực, từ việc tư vấn chiến lược phát triển, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đến việc phối hợp tổ chức cũng như tham gia thực hiện những dự án thiết thực, đóng góp cho phát triển khoa học công nghệ của Việt Nam trong thời kỳ mới.

Nhân đây, tôi xin bày tỏ Hội trí thức VIS rất Ủng hộ Nghị định 57 mới ban hành của Bộ Chính Trị, Việt Nam, nguyện vọng sẵn sàng tham gia vào Ban cố vấn, tư vấn về chính sách Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia, đột phá đầu tư khoa học, cũng như thu hút nguồn chất xám kiều bào sao cho hiệu quả.

Từ một người học Đại học trong nước rồi trở thành giáo sư đại học tại Vương quốc Anh, một nước phát triển trong lĩnh vực Công nghệ, có thể nói anh là hình mẫu lý tưởng cho rất nhiều bạn trẻ. Vậy anh có lời khuyên gì dành cho du học sinh Việt Nam nói chung và du học sinh Việt Nam ngành công nghệ thông tin và truyền thông nói riêng, giúp các bạn định hướng cũng như mở rộng cơ hội việc làm sau khi tốt nghiệp?

Tôi không dám nhận là mình đã thành công trong sự nghiệp, nhưng nếu bạn nào quan tâm đến con đường sự nghiệp nghiên cứu và làm giáo sư tại trường đại học tại một nước tiên tiến, thì có mấy điểm các bạn có thể tham khảo:

1. Hãy tích lũy các kiến thức cơ bản (Toán, lập trình, kiến thức cơ bản của chuyên ngành) thật tốt dù bạn học đại học trong hay ngoài nước. Kiến thức này sẽ giúp bạn rất nhiều sự nghiệp nghiên cứu về sau;

2. Đừng bỏ rơi ngoại ngữ khi chỉ chú ý đến chuyên môn. Bạn luôn cần tiếng Anh, Pháp,… khi ra ngoài học tập và làm việc, hoặc ngay cả khi làm trong nước;

3. Với các bạn đang phân vân về sự nghiệp (đi hay ở, academic hay industry,…), không có quyết định đúng hay sai hoàn toàn, về Việt  Nam tốt hơn nhiều cho người này, trong khi người khác muốn ở lại môi trường nước ngoài; suy nghĩ thấu đáo (cùng gia đình, nếu có thể) những lúc cần quyết định lớn rồi thì không nhìn lại mà chỉ cố gắng tiến lên phía trước;

4. Ở đâu thì người có chuyên môn và chăm chỉ vẫn được âm thầm đề cao, nhưng nếu có khả năng, bạn không bỏ qua nhưng cơ hội networking trong và liên ngành, vì nó có thể giúp bạn lập nhóm và lấy dự án lớn sau này;

5. Cân bằng cuộc sống, theo cách phù hợp với bạn.

Bản thân tôi có thể kể vài bước ngoặc lớn trong sự nghiệp của mình: Tôi tốt nghiệp Đại học Bách khoa Hà Nội năm 2000, chuyên ngành Điện tử Viễn thông. Sau khi đi làm tại Việt Nam khoảng 2 năm trong lĩnh vực truyền hình số, giai đoạn chuyển đổi số trong truyền hình bắt đầu nhen nhóm.

Nhận thấy kiến thức về thông tin số và chuyển đổi số còn hạn hẹp, tôi quyết định đi du học và làm nghiên cứu sinh tại Úc, trường UNSW về lĩnh vực này, bỏ qua giai đoạn học Thạc sĩ (nhưng các bạn có điều kiện thì không nên cắt bỏ giai đoạn này để tích lũy kiến thức cơ bản tốt hơn nữa).

Có lẽ thói quen và đam mê nghiên cứu đã làm thay đổi định hướng nghề nghiệp khi tôi quyết định ở lại trong môi trường học thuật sau khi tốt nghiệp tiến sĩ, với một loạt các vị trí giảng viên tại các Đại học ở Vương Quốc Anh, bắt đầu từ năm 2007. Đếnnăm 2016 thì được phong Phó Giáo sư và năm 2019 thì là Giáo sư.

Ngoài lãnh đạo Nhóm nghiên cứu 5G/6G và IoT từ những năm 2012 tại Đại học Middlesex (London), năm 2020 tôi thành lập Trung Tâm Nghiên cứu Bản sao số tại London (London Digital Twin Research Centre), một trong những trung tâm đầu tiên của nước Anh về lĩnh vực chuyển đổi số mới này. Những năm gần đây chính phủ Anh bắt đầu đầu tư rất lớn cho nghiên cứu về Digital Twin. Chỉ riêng trong 4 tháng vừa qua, tôi đã đem về cho Trung tâm 6 dự án từ quỹ nghiên cứu khoa học của Chính phủ Anh, nghiên cứu về công nghệ Digital Twin áp dụng cho các lĩnh vực khác nhau, từ đột quỵ, đến mạng viễn thông thế hệ 6G, nghiên cứu lượng tử và bảo mật, cho đến chủ nhiệm dự án 4.3 triệu bảng bắt đầu vào tháng 4/2025 để giải quyết khủng hoảng quy mô lớn cấp Chính phủ/Quốc gia. Cũng từ năm 2021 tôi tham gia và là Chủ tịch của Hội trí thức người Việt tại Anh và Ireland.

Không những đạt được nhiều thành tựu trong công việc nghiên cứu, giảng dạy, GS còn được biết đến là một người rất năng nổ trong các hoạt động cộng đồng, giỏi thể thao, đặc biệt là môn bóng đá và là một trong số ít người Việt Nam chơi cricket ở Anh. Anh có tham gia vào đội bóng nào ở Anh không?

Thể thao là những hoạt động gắn kết cộng đồng tốt nhất. Mỗi hội đoàn có chuyên môn và đặc thù công việc khác nhau, nhưng khi đến với thể thao, chúng ta cùng chung tiếng nói, hoà hợp nhau rất dễ. Hội trí thức đã và sẽ tiếp tục tổ chức nhiều giải thể thao cùng với nhiều Hội khác để tạo sân chơi, gắn kết, bổ sung cho các hoạt động về chuyên môn khác nhau của từng Hội. Về cá nhân, là người khá đam mê thể thao, tham dự nhiều môn khác nhau, tôi có tham gia Đội bóng đá địa phương tại khu vực sinh sống (CLB Old Meadonians), đồng thời cũng tổ chức một đội nữa cho anh em người Việt, từ ĐSQ, TTX, VIS,... tham gia sinh hoạt rèn luyện sức khoẻ hàng tuần. Cricket thì do nơi làm việc luôn có những trận đấu hàng năm với ĐH Cambridge, tính vốn ưa thích các môn thể thao, nên tôi cũng thử luôn. Hy vọng thời gian tới sẽ có cơ hội tham gia hoạt động thể thao cộng đồng khác như golf, tennis nhiều hơn khi thời gian cho phép.

Như tôi đã nói, cân bằng cuộc sống cũng rất quan trọng và hy vọng mỗi chúng ta tự tìm ra một sở thích nào đó ngoài công việc để rèn luyện sức khỏe thể chất và tinh thần.

Trong thời gian sắp tới, đặc biệt là năm 2025, VIS có kế hoạch, phương hướng gì hỗ trợ cộng đồng người Việt, doanh nghiệp Việt tại Vương quốc Anh cũng như người Việt ở trong nước phát triển sau một năm 2024 đầy biến động?

Không chỉ bây giờ mà trước đó VIS đã kết nối với Hội Doanh nghiệp & Doanh nhân Việt Nam tại Vương quốc Anh (VBUK) cũng như nhiều hội nhóm khác trong cộng đồng người Việt. Với thế mạnh về lĩnh vực học thuật, VIS quy tụ rất nhiều GS-TS về Tài chính – Kinh doanh. Chúng tôi đã kết hợp tổ chức rất nhiều buổi chia sẻ kiến thức với VBUK, từ đó tìm ra những chính sách, đường lối nhằm giúp đỡ cộng đồng, đặc biệt là doanh nghiệp Việt Nam tại Vương quốc Anh.

Trong năm 2025, chúng tôi sẽ tiếp tục đẩy mạnh kết hợp cùng VBUK nói riêng và các hội nhóm khác nói chung xây dựng những chính sách mới cũng như là cầu nối giữa doanh nghiệp với chính phủ Việt Nam và chính phủ UK tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp Việt kinh doanh trên nước bạn, hay doanh nghiệp Việt ở Anh mở rộng kinh doanh về Việt Nam.

Về hoạt động hướng tới Việt Nam trong năm 2025, Hội sẽ đẩy mạnh và tập trung ưu tiên vào các hoạt động có tầm ảnh hưởng cao, như buổi đối thoại với lãnh đạo các trường ĐH và các Bộ về các chính sách chiến lược cho Giáo dục và Phát triển khoa học vào tháng 11/2025, nhằm triển khai Nghị Quyết 57 của Việt Nam, hay tạo ra một nền tảng số hợp nhất để giúp cung cấp thông tin và trao đổi tri thức cho các Nhà khoa học VN và tổ chức liên quan (Hội Đồng Anh, Bộ GD, Bộ KHCN, VIS, vv), hay chương trình trợ giúp để đưa nhiều Nghiên cứu sinh Việt Nam sang UK theo Đề án 89 của Bộ GD, cũng như các hội thảo Khoa học chuyên sâu giữa Việt Nam và Anh cho nhiều chủ đề cấp bách của Việt Nam (AI, bán dẫn, chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi số quốc gia).

Nhân dịp Năm mới 2025, tôi xin gửi lời chúc đến độc giả Viet News UK cũng như toàn thể cộng đồng người Việt ở Anh Năm mới Ất Tỵ thành công rực rỡ.

Cảm ơn anh đã dành thời gian cho Viet News UK. Chúc anh và gia đình Năm mới An khang – Thịnh vượng – Vạn sự như ý. Chúc cho những dự án chuyên môn cũng như hoạt động cộng đồng của anh gặt hái nhiều thành tựu!

Bài do Hang Do biên soạn.