Thủ tướng Anh muốn tăng ngân sách quốc phòng lên 3% GDP sau 2030

Tàu chiến cũ của Hải quân Hoàng gia Anh trưng bày trên sông Thames, London

Trước chuyến thăm Mỹ để hội đàm với Tổng thống Donald Trump vào thứ Năm tuần này, Thủ tướng Anh Sir Keir Starmer vừa công bố ngân sách quốc phòng mới, chi thêm 13,4 tỷ bảng mỗi năm cho quốc phòng từ năm 2027.

Tức là từ 2027, Anh sẽ tăng chi tiêu quốc phòng từ 2,3% GDP hiện nay lên 2,5%, và tiếp tục chi tiền vào vũ khí, an ninh quốc phòng để đạt mức 3% GDP từ sau 2030.

Chỉ 0,2% GPD đã là khoản tăng rất đáng kể trong nhiệm kỳ Quốc hội này, khi mà đảng Lao động đang cầm quyền và gặp phải thách thức về chi tiêu công, đồng thời bị Hoa Kỳ yêu cầu tăng chi tiêu quốc phòng.

Sang nhiệm kỳ Quốc hội tới (dự kiến từ 2030), ông Starmer còn muốn tăng chi tiêu quốc phòng lên 3% GDP của Vương quốc Anh, nếu như đảng của ông thắng cử.

Tuy thế, có vẻ như đảng nào thắng cử thì tăng ngân sách quốc phòng ở Anh sẽ vẫn là xu thế được ủng hộ.

Cả hai đảng đối lập là Bảo thủ (đông nghị sĩ thứ nhì trong quốc hội) và Tự do Dân chủ (LibDem, đứng thứ ba), đều đồng ý tăng chi tiêu quốc phòng “để phòng chống Nga”.

Đảng LibDem còn muốn tăng chi tiêu quốc phòng lên 3% sớm hơn hạn 2030.

Các đồng minh Nato của Anh ở châu Âu bị chính quyền Trump yêu cầu, thậm chí gần như là ra yếu sách chia sẻ chi phí “an ninh quốc phòng”.

Cụ thể, ông Trump và các bộ trưởng Mỹ liên tục đòi các nước Nato tại châu Âu tăng ngân sách quân sự của mỗi nước lên 5% GDP.

Thủ tướng Starmer nói hôm 25/02/2025 tại Hạ viện (House of Commons) rằng Anh đang phải đối mặt với những mối đe dọa hơn như tấn công mạng, phá hoại và ám sát. Bởi vậy, chính phủ sẽ tăng cả chi tiêu vào các ngành an ninh tình báo.

“Các cơ quan tình báo và phản gián của chúng ta đang trở nên ngày càng quan trọng, vì vậy chúng ta sẽ chi 2,5% tổng sản lượng quốc gia (GDP) từ năm 2027,” Sir Keir Starmer cam kết trước Nghị viện.

Ông cũng nói rằng châu Âu cần phải “làm nhiều hơn”, hàm ý nhắc nhở các đồng minh châu Âu.

Nhưng Anh lấy đâu ra tiền?

Vấn đề của chính phủ Lao động hiện nay là Bộ Tài chính đã chỉ còn dưới 10 tỷ bảng “số dư ngân sách” vì chi tiêu công vẫn còn cao tuy đã có cắt giảm.

Bởi thế, Sir Keir Starmer công bố cắt giảm viện trợ nước ngoài để tài trợ cho đầu tư quốc phòng

Theo kế hoạch này, Anh sẽ cắt giảm chi tiêu cho hỗ trợ phát triển hải ngoại (gồm các khoản chi vào ODA cho nhiều nước, gồm Việt Nam) từ 0,5% xuống 0,3% GDP vào năm 2027 để tài trợ cho việc đầu tư lớn hơn vào quốc phòng.

Chính phủ trước đó đã tuyên bố muốn nâng chi tiêu quốc phòng của Vương quốc Anh lên 2,5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), từ mức 2,3%, nhưng vẫn chưa nêu ra thời gian biểu để thực hiện cam kết này.

Hoa Kỳ dọa “bỏ rơi’ châu Âu

Tuy nhiên, cả Anh và các chính phủ châu Âu đều đang phải tìm mọi cách không để cho Hoa Kỳ thực hiện lời đe dọa là “sẽ bỏ rơi châu Âu” trước đe dọa từ Nga nếu các nước này không tự tăng ngân sách quân sự và chia sẻ gánh nặng với Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump kêu gọi các đồng minh Nato tăng cường đóng góp lên 5% GDP của từng nước vào quỹ quốc phòng chung ở châu Âu.

Năm 2024, EU mới chi cho quốc phòng ở con số trung bình của tất cả các thành viên là 1,9% GDP của EU. Đây là mức tăng hơn 30% so với năm 2021 nhưng theo Mỹ thì vẫn quá ít.

Tổng chi quốc phòng của EU (không có Anh) ước tính đạt 326 tỷ euro, chủ yếu vào các hạng mục mới như hệ thống phòng không, phi cơ chiến đấu và xe tăng chiến trường (battle tanks), như một phản ứng trước cuộc chiến do Nga tiến hành đánh vào Ukraine từ tháng 2/2022.

Trong khối Nato ở châu Âu, hiện mới chỉ có một số quốc gia đang xem xét việc tăng chi tiêu quốc phòng lên 3% hoặc 5% GDP.

Các nước “sường phía Đông” của Nato cảm thấy mối đe dọa từ Nga lớn hơn nên sẽ chi tiêu nhiều ơn. Ví dụ Estonia và Latvia đã công bố kế hoạch chi 5% GDP vào quốc phòng, trong khi Ba Lan có kế hoạch đạt 4,7% vào năm 2025.