Vũ Kim Thanh – nhà nghệ thuật hoạt động vì cộng đồng Việt Nam ở Anh
Vũ Kim Thanh sinh ngày 15/11/1952 tại Hải Phòng. Ông là hoạ sĩ, thi sĩ, nhiếp ảnh gia có nhiều đóng góp quan trọng vào các hoạt động văn hoá, thiện nguyện thúc đẩy sự gắn kết cộng đồng và bảo tồn, lan toả văn hóa Việt Nam ở Anh.
Tôi may mắn được làm việc chung với chú Thanh trong Ban biên tập báo Viet News UK. Chú phụ trách mảng Văn hoá – Nghệ thuật. Vốn hai chú cháu chỉ biết nhau qua nhóm làm việc chung của Ban biên tập. Tôi chỉ biết chú tên là Thanh với một cái tên Facebook đầy nghệ thuật “Vũ Kim Thanh Ảtist”, chú là tác giả của rất nhiều tác phẩm thơ, tản văn cũng như những chùm ảnh đẹp trên báo đồng thời cũng là photographer xịn không thể thiếu trong các sự kiện lớn của cộng đồng người Việt tại Anh. Tôi chưa từng trao đổi riêng với chú vì vốn dĩ công việc của hai chú cháu không mấy liên quan. Cho đến dịp cuối năm tôi được giao bài viết về chú cho số báo Xuân, lúc này tôi mới bắt đầu tìm hiểu về chú và đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác khi biết được chú đồng nghiệp của mình lại nổi tiếng và tài năng đến vậy.
Tôi liên lạc riêng với chú và xin chú được phỏng vấn. Khác với tưởng tượng của tôi về “người nổi tiếng”, chú đáp lại rất nhiệt tình, và cuộc trò chuyện của hai chú cháu diễn ra như một buổi hàn huyên giữa những người bạn lâu ngày không gặp.
Chú kể chú sang Anh định cư từ năm 1980. Mới đầu sang, tiếng Anh của chú lõm bõm lắm nên quyết tâm đi học tiếng để hòa nhập với cuộc sống mới. Chú nhớ mãi ngày 2/3/1988, là ngày chú chính thức trở thành công dân Anh. Với nhiều người điều này có thể rất bình thường, nhưng với chú đây là sự kiện đánh dấu những nỗ lực của chú đã thành công.
Hồi ở Việt Nam chú vốn có nghề nhiếp ảnh, dạy nhạc, dạy đàn ghi-ta và vẽ tranh, sang xứ người chú vẫn tìm hướng đi để được sống với đam mê của mình. “Tôi làm đủ nghề từ vẽ tranh thuê, đến chụp ảnh, làm thơ,… sau này thì làm quay phim, chụp ảnh sự kiện, lễ hội phục vụ bà con cộng đồng.”, chú nói.
Như những người bạn lâu năm, chú hào hứng gửi cho tôi xem những tác phẩm hội hoạ của mình. Từ sơn dầu đến tranh chì, từ tĩnh vật đến phong cảnh, từ ấn tượng đến biểu tượng,… tất cả như một thế giới mới đầy màu sắc mở ra trước mắt tôi. Tôi ngỡ ngàng vì không thể nghĩ rằng chú đồng nghiệp của mình lại tài năng đến thế. Kể mà không nói, tôi chắc chắn sẽ nghĩ đây là những tác phẩm của một hoạ sĩ đại tài nào đó. “Những năm 78-79, tên của Vũ Kim Thanh được giới hội hoạ Việt Nam nhắc đến như một tài năng đầy hứa hẹn. Nét vẽ của anh là sự pha trộn hoàn hảo giữa âm sắc Ðông và Tây, trải qua nhiều thể nghiệm để tìm cho mình một lối đi riêng biệt qua khu rừng hội họa thế giới”, đúng như một mẩu tin ngắn đã từng viết về chú.
Tháng 1/2013, Đại sứ Vũ Quang Minh đứng ra tổ chức triển lãm tranh cho chú tại London nhân dịp Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng lần đầu sang thăm nước Anh. “Hôm ấy bác Trọng đến khai trương phòng tranh của tôi. Tôi vẫn nhớ mãi khoảnh khắc đó, vui và ý nghĩa vô cùng”.
Năm 2000, chú và một người bạn (đã mất) cùng mở phòng tranh ở London. Đây cũng là phòng tranh đầu tiên của người Việt trên đất Anh. ”Khi đó có cả phóng viên đài BBC tiếng Việt ở London đến phỏng vấn cùng rất đông bạn bè Việt Nam cũng như quốc tế tới tham dự đông vui lắm”.
Chú đam mê vẽ, ai thuê gì là vẽ. Tiếng lành đồn xa, dần dà nhiều nhà hàng hay tiệm nail mời chú về vẽ tranh tường, tranh sơn dầu trang trí. Trong đó có nhà hàng Việt Rest với bức tranh tường quần thể Vịnh Hạ Long dài 35m, cùng phong cảnh hang Sơn Đoòng kỳ vĩ được nhiều người ngưỡng mộ. Ngoài ra còn nhiều bức tranh tường dài trên dưới 10m với nhiều chủ đề khác nhau Hồ Hoàn Kiếm, Tam Cốc Ninh Bình, núi Ba Vì Sơn Tây,…
Chú nói rằng, xa quê chú nhớ Việt Nam lắm, lúc nào cũng đau đáu nhớ về cội nguồn. Chú bắt đầu tham gia sinh hoạt cùng các hội đoàn cộng đồng để tìm lại cảm giác thân thương giữa người Việt với nhau. Chú thích dùng máy ảnh ghi lại những khoảnh khắc đáng nhớ của người Việt nơi xứ người, đồng thời làm tư liệu báo chí, tuyên truyền cho hội. Trong hơn 15 sinh hoạt trong cộng đồng, chú hiện giữ chức Phó Chủ tịch Hội người Việt tại Vương quốc Anh, Phó Giám đốc (tương đương Phó Chủ tịch) Hội Gia đình Việt tại Vương quốc Anh.
Ngoài hội họa, nhiếp ảnh, chú còn gửi tâm tình của người con xa quê vào thơ ca. Thơ của chú được xuất bản thành sách và đăng trên một số sách báo ở Anh cũng như được lưu trữ tại thư viện London. Trong đó có hơn 100 bài thơ được những Nghệ sĩ ưu tú của Đài phát thanh tiếng nói Việt Nam ngâm và xuất bản thành băng đĩa bán trên thị trường.
Chú có tất cả 5 người con, 3 trai và 2 gái. Hiện tất cả đều tốt nghiệp đại học, có công việc cũng như cuộc sống riêng viên mãn. Chú chẳng mong gì hơn thế.
Chú cũng hỏi thăm tôi về cuộc sống, công việc và gia đình. Hai chú cháu cứ thế trò chuyện thâm tình, cuộc phỏng vấn dường như đã biến thành nơi tâm sự của những người con đất Việt xa xứ.
Lại một mùa Xuân mới sắp về!
Oxfordshire, 22/1/2025.
Bài do Hang Do biên soạn.
